Astygmatyzm to wada wzroku, która wynika z nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki oka. Zamiast być idealnie okrągła, rogówka lub soczewka w oku osoby z astygmatyzmem jest bardziej owalna, przypominając kształtem piłkę do rugby. Ta nieregularność powoduje, że promienie światła wpadające do oka nie ogniskują się równomiernie na siatkówce, co prowadzi do zniekształcenia obrazu.
Jak działa zdrowe oko?
W zdrowym oku, rogówka i soczewka mają równomiernie zakrzywione powierzchnie, co pozwala światłu skupiać się w jednym punkcie na siatkówce — cienkiej warstwie komórek w tylnej części oka odpowiedzialnej za rejestrowanie obrazu i przekazywanie go do mózgu. Dzięki temu powstaje wyraźny obraz. W przypadku tej wady światło nie skupia się w jednym punkcie ogniskowym, co powoduje rozmycie obrazu zarówno przy patrzeniu na obiekty bliskie, jak i odległe.
Rodzaje astygmatyzmu
Astygmatyzm dzieli się na dwa główne rodzaje:
- Astygmatyzm rogówkowy – wynika z nieregularnego (eliptycznego) kształtu rogówki
- Astygmatyzm soczewkowy – występuje gdy kształt soczewki jest nieprawidłowy
Może również towarzyszyć innym wadom wzroku, takim jak: krótkowzroczność (miopia) i dalekowzroczność (hiperopia).
Objawy astygmatyzmu
Astygmatyzm może powodować szereg objawów, w zależności od stopnia nasilenia wady. Do najczęstszych należą:
- Zamglony lub zniekształcony (szczególnie przy nieodpowiedniej korekcji) obraz – zarówno z bliska, jak i z daleka.
- Bóle głowy – wynikające z nadmiernego wysiłku wzrokowego.
- Zmęczenie oczu – zwłaszcza podczas czytania lub pracy przy komputerze
- Trudności z koncentracją – związane z niewyraźnym widzeniem, które może wpływać na codzienne czynności.
- Charakterystycznym objawem jest też efekt „halo” czyli obwódki lub rozciąganie się sztucznych źródeł światła.
Wiele osób z lekkim astygmatyzmem może nie zauważać, że mają tę wadę wzroku, ponieważ ich mózg kompensuje problem w miarę możliwości. Jednak w miarę postępu wady, objawy mogą stawać się coraz bardziej zauważalne i utrudniać normalne funkcjonowanie.
Przyczyny astygmatyzmu
Astygmatyzm może wynikać z dziedziczenia nieregularnego kształtu rogówki lub soczewki. Niemniej wpływ środowiska, w którym żyjemy, czasu spędzanego przy ekranie telefonu i komputera, braku odpowiedniej aktywności na zewnątrz, nakłada się na czynniki genetyczne. Inne czynniki, które mogą przyczynić się do powstania tej wady to:
- Urazy oczu – które mogą zmienić kształt rogówki.
- Chirurgiczne operacje oczu – czasami po operacjach, takich jak usunięcie zaćmy, może wystąpić astygmatyzm.
- Choroby oczu – takie jak stożek rogówki, w którym rogówka staje się cienka i wypukła, co również prowadzi do tej wady. W przypadku stożka rogówki efekt halo jest szczególnie nasilony.
Diagnostyka astygmatyzmu
Aby zdiagnozować astygmatyzm, niezbędne jest badanie wzroku przeprowadzone przez optometrystę lub okulistę. W trakcie badania specjalista użyje różnych testów, aby ocenić, jak światło przechodzi przez oko oraz jakie są możliwości korekcji wady. Do najczęstszych metod diagnostycznych należą:
- Test ostrości wzroku – klasyczne badanie, w którym pacjent odczytuje litery z tablicy.
- Keratometria – pomiar krzywizny rogówki.
- Refraktometria – określenie rodzaju i wielkości wady refrakcyjnej.
- Podczas badania refrakcji subiektywnej (w której pacjent odpowiada kiedy widzi lepiej) charakterystycznym dla astygmatyzmu jest test solniczki
- Skiaskopia –ocena na żywo wady wzroku w różnych przekrojach astygmatycznych
- Topografia rogówki – obrazowanie nieregularności rogówki
Leczenie astygmatyzmu
Można go skutecznie korygować za pomocą różnych metod, w zależności od stopnia nasilenia wady oraz preferencji pacjenta.
- Okulary korekcyjne – soczewki cylindryczne w okularach są zaprojektowane tak, aby kompensować nieprawidłowy kształt rogówki, co poprawia ostrość widzenia.
- Soczewki kontaktowe – toryczne soczewki kontaktowe są specjalnie zaprojektowane tak, aby skorygować nieregularności rogówki.
- Soczewki miniskleralne – specjalne twarde soczewki kontaktowe stosowane do korekcji astygmatyzmu nieregularnego w stożku rogówki, kiedy okulary nie są już w stanie poprawić ostrości wzroku. Mogą znacznie zredukować efekt halo w soczewkach kontaktowych
- Laserowa korekcja wzroku – procedura, która koryguje kształt rogówki, eliminując potrzebę noszenia okularów lub soczewek kontaktowych u niektórych pacjentów.
Podsumowanie
Astygmatyzm to powszechna wada wzroku, która może występować w różnych stopniach nasilenia. Chociaż nie można go w pełni wyleczyć, nowoczesne metody korekcji, takie jak okulary, soczewki kontaktowe (w tym specjalistyczne miniskleralne) czy laserowa korekcja wzroku, pozwalają na skuteczne radzenie sobie z objawami. Regularne badania wzroku są kluczowe w wczesnym wykrywaniu i korygowaniu tej wady, co poprawia jakość życia i komfort widzenia.
[…] dowiedzieć się więcej o astygmatyzmie i jego leczeniu, warto zapoznać się z artykułem Co to jest astygmatyzm?, który szczegółowo omawia ten […]